rdfs:comment
| - Župan (z latinského suppanus, jopanus) je výraz arabského původu, který byl přejat v některých slovanských jazycích jako označení správce oblasti - župy, či svého druhu šlechtický titul. Jako správce župy se s výrazem lze setkat v Maďarsku, Chorvatsku v historickém kontextu také Slovensku a krátce též v Československu. Jako župani bývají označováni také správci . (cs)
- Ispán (pronunciado ishpan) es un cargo jurídico administrativo húngaro que estaba ligado con el gobierno de las provincias del Reino de Hungría durante la Edad Media y la temprana Edad Moderna. Era la figura que regía cada "megye" (provincia o condado) y respondía directamente ante el rey. El administrador del condado, quien cumplía con todas las funciones prácticas administrativas era el alispán, o también conocido como "viceispán". (es)
- Un joupan désigne en français un hobereau, chef de certaines collectivités, territoriales ou non, en Europe centrale et balkanique, dans l’histoire des pays suivants : Bosnie-Herzégovine, Bulgarie, Croatie, Hongrie, Macédoine, Moldavie, Roumanie, Serbie, Slovaquie et Slovénie. En langues slaves le nom est : župan ou жупън (župăn), en hongrois ispán, en roumain jupân, en grec γυπανος (gypanos) et en latin comes. Le nom provient du slavon жупынь signifiant « maître d’une terre ». (fr)
- Ispán (comes « comte » en latin), puis főispán (parfois « comte-suprême » ou « préfet » en français), est un titre donné dans le royaume de Hongrie, du Moyen Âge à l’avènement du régime communiste (loi de 1950), aux dignitaires les plus importants, le plus souvent à la tête d'un comitat. La traduction française est « joupan ». (fr)
- Župan is a noble and administrative title used in several states in Central and Southeastern Europe between the 7th century and the 21st century. It was (and in Croatia still is) the leader of the administrative unit župa (or zhupa, županija). The term in turn was adopted by the Hungarians as ispán and spread further. (en)
- Župan är en historisk slavisk titel för ledaren över en župa, en historisk administrativ enhet som närmast kan översättas som län eller distrikt, och som tidigare användes av slaverna i östra och centrala Europa. En župa bestod oftast av en sammanslutning av flera byar. En stor-župan regerade över flera županer och titeln var föregångare innan titeln kung kom att användas. Titeln användes särskilt av väst- och sydslaver. I modernt kroatiskt och slovenskt språkbruk är župa en ecklesiastisk socken emedan titeln Župan i Kroatien motsvarar titeln landshövding. (sv)
- Żupan – średniowieczny urzędnik administracji w krajach słowiańskich. Żupan zarządzał w imieniu suwerena obszarem zwanym żupa. Urząd taki istniał również w Polsce, gdzie oznaczał wysokiego rangą dostojnika królewskiego. W pierwotnej formie wyraz ten brzmiał "żpan", z której przekształcił się w używaną do dzisiaj postać "pan". Pokrewnym urzędem w dawnej Polsce był żupnik, którego jednak nie należy mylić z żupanem. (pl)
- Ишпан (венг. ispán) — должность главы администрации комитата в Венгерском королевстве, существовавшая с XI века по 1918 год. Ишпаны назначались венгерским королем из числа магнатов. (ru)
- Жупа́н (праслов. Županъ) — князь або керманич у південних слов'ян, керівник округу. (uk)
- Жупа́н (праслав. Županъ), у сербов «Великий жупан» — князь или старшина у южных славян, руководитель округа, области (края, страны) государства. (ru)
- І́шпан (жу́пан) ( угор. ispán, лат. comes, comes parochiae, comes castri, comes comitatus, comes provinciae) — посада голови адміністрації комітату в Угорському королівстві, яка існувала з XI століття до 1918 року. Ішпани призначались королем Угорщини з числа магнатів. (uk)
- Gespan [ɡəˈʃpaːn] (slawisch Župan) ist ein Titel eines Adligen. Der Begriff ist eine Entlehnung aus dem lateinischen sursum bzw. dem altfranzösischen suzerain („Oberhoheit, Oberherrschaft, Lehnsherr, Suzerän“) und entstammt dem spätrömischen Rechtssystem. Der Titel wurde vom fränkischen Reich adaptiert und überwiegend im 8. Jahrhundert an lokale mittelalterliche Stammesführer im west- und südslawischen Raum vergeben, mit der Absicht, abwehrbereite Pufferstaaten zwischen dem expandierenden Bulgarenreich und den Franken zu etablieren. Er stellt also eine Erhebung in den Adelsstand (comes als Graf einer Grenzmark) dar. Ihr Herrschaftsgebiet wurde entsprechend als Gespanschaft bezeichnet. (de)
- Lo zupano (in ungherese ispán, in croato župan), anticamente anche giuppano, è un titolo amministrativo che era diffuso durante il Medioevo nell'Europa centrale e balcanica, corrispondente all'italiano gastaldo.Viene anche italianizzato in spano, soprattutto in riferimento a Filippo Buondelmonti degli Scolari, detto appunto Pippo Spano, che divenne ispán nel Regno d'Ungheria, Nel Friuli in passato lo zupano era il capo di un maso. (it)
- Een župan (uitspraak: zjoepan) is oorspronkelijk een middeleeuws leider van een stam in de West- en Zuid-Slavische gebieden. Later waren župans heersers over kleine vorstendommen (župa / županija, vgl. gouw) van verschillende stammen, en werden hen bepaalde bevoegdheden toegekend, onder andere militair, en in de rechtspraak, en waren dus eigenlijk vorsten-rechters. De versterkte burcht van een župan werd een grad genoemd. In Servië vinden we de benaming vooral terug in bronnen uit de 11e tot de 13e eeuw, in Kroatië werd de functie tot 1918 vervuld. Ook in Walachije werd de term gebruikt. (nl)
- Een ispán (Latijn: comes, Nederlands ook wel: gespan) is een Hongaarse adellijke of bestuurlijke titel. Oorspronkelijk stond een ispán aan het hoofd van een gebied dat afhankelijk was van een burcht, te vergelijken met een burggraaf, sinds de 11e eeuw in het koninkrijk Hongarije. De meesten van hen waren terzelfder tijd ook het hoofd van een of meerdere zogenaamde comitaten of graafschappen, waarmee ze enigszins met gouwgraven te vergelijken zijn. (nl)
- Zupano (em sérvio: жупан; romaniz.: župan; em grego medieval: ζουπάνος) ou jupano (em latim: iupanus) é um antigo título nobiliárquico, político e administrativo medieval típico dos povos eslavos e da região dos Bálcãs ocidentais (a antiga Iugoslávia). Um zupano era uma espécie de duque ou conde, responsável pelo governo de um território feudal e vassalo a um príncipe ou a um rei. Em algumas vezes, usam-se estes títulos ocidentais análogos (duque, marquês, conde) para designar os zupanos, como traduções não-literais. O território governado por um zupano é chamado de zupania (župa). (pt)
- Ispano (em latim: ispanus; em grego: ισπανός; romaniz.: ispanós; em húngaro: Ispán), zupano (em eslovaco: župan), conde ou conde paroquial (em latim: comes ou comes parochialis) foi o líder de um castelo distrital (fortaleza e territórios reais anexados a ele) no Reino da Hungria do começo do século XI. Muitos deles foram também chefes das unidades administrativas básicas do reino, chamados , e desde o século XIII a última função tornou-se dominante. Os ispanos foram nomeados e demitidos pelos monarcas ou um alto oficial régio responsável pela administração dum unidade territorial maior dentro do reino. Eles cumpriram funções administrativas, judiciais e militares num ou mais condados. (pt)
|