| rdfs:comment
| - In einem Größensystem drückt die Dimension einer physikalischen Größe deren qualitative Eigenschaften aus. Im dazugehörigen Einheitensystem entspricht jeder Dimension eine kohärente Einheit. Diese dient zum Ausdruck der Eigenschaften aller Größen der zugehörigen Dimension. Den Dimensionen von Basisgrößen entsprechen also die Basiseinheiten. Da es für jede Dimension eine zugehörige kohärente Einheit gibt, könnte man eine Dimension als Einheitenart oder -klasse betrachten. (de)
- De dimensie van een natuurkundige grootheid is een combinatie in de vorm van producten en machten van de dimensies van basisgrootheden, zoals die volgt uit het verband tussen de grootheid en de basisgrootheden. Basisgrootheden zijn onder andere massa, lengte en tijd, en hun dimensies hebben dezelfde benaming. Dimensieanalyse is een manier om de uitkomst van afleidingen en berekeningen met wetenschappelijke formules te controleren. (nl)
- Разме́рность физической величины — выражение, показывающее связь этой величины с основными величинами данной системы физических величин; записывается в виде произведения степеней сомножителей, соответствующих основным величинам, в котором численные коэффициенты опущены. Говоря о размерности, следует различать понятия система физических величин и система единиц. (ru)
- Fyzikální rozměr veličiny nebo zkráceně rozměr veličiny je formální vyjádření závislosti měřené fyzikální veličiny na veličinách základních, odpovídajících základním jednotkám. Zpravidla se jedná o součin celočíselných mocnin rozměrů základních veličin, v případě některých veličinových soustav mohou být mocniny polocelé (např. soustava CGS). Rozměr veličiny X se korektně značí jako dim X, pro zjednodušení se však často používá stejný zápis jako pro jednotky, tedy značka veličiny v hranatých závorkách: [X]. (cs)
- En physique, la dimension d'une grandeur physique est une caractéristique qui la relie aux grandeurs de base du système de grandeurs choisi. Dans un système de grandeurs donné, une grandeur physique peut être mesurée à l'aide de différentes unités, mais sa dimension est unique. Certaines grandeurs sont de dimension 1 (également appelées « sans dimension » ou « adimensionnelles »), comme l'indice de réfraction d'un matériau, l'indice adiabatique d'un gaz ou la constante de structure fine. (fr)
- Wymiar wielkości fizycznej – wyrażenie danej wielkości za pomocą wielkości podstawowych danego układu wielkości fizycznych, w postaci iloczynu wielkości podstawowych w odpowiednich potęgach (wzorem wymiarowym, zbudowanym w oparciu o wzór definicyjny tej wielkości fizycznej). Np. w układzie wielkości fizycznych długość – masa – czas (LMT), wymiarem siły jest: Wielkością podstawową, w danym układzie wielkości fizycznych, nazywamy wielkość fizyczną, która jest umownie przyjęta, jako niezależna od pozostałych wielkości układu. Przykład: (pl)
- Розмі́рність фізи́чної величини́ — вираз, що відображає зв'язок фізичної величини з основними величинами відповідної системи величин. Таким чином, поняття розмірності має зміст за зазначення системи величин, в якій вона розглядається. Розмірність — це одночлен, складений з добутку узагальнених символів основних величин з різними (цілими або дробовими, додатними чи від'ємними) показниками степенів, які називаються показниками розмірності. Однорідні фізичні величини в одній системі мають однакову розмірність, проте однакові розмірності не є свідченням однорідності величин. (uk)
|
| has abstract
| - Fyzikální rozměr veličiny nebo zkráceně rozměr veličiny je formální vyjádření závislosti měřené fyzikální veličiny na veličinách základních, odpovídajících základním jednotkám. Zpravidla se jedná o součin celočíselných mocnin rozměrů základních veličin, v případě některých veličinových soustav mohou být mocniny polocelé (např. soustava CGS). Rozměr veličiny X se korektně značí jako dim X, pro zjednodušení se však často používá stejný zápis jako pro jednotky, tedy značka veličiny v hranatých závorkách: [X]. V každé fyzikální rovnici musí být rozměry veličin na obou stranách stejné. Toho lze využít k rozměrové kontrole správnosti složitějších fyzikálních rovnic. (cs)
- In einem Größensystem drückt die Dimension einer physikalischen Größe deren qualitative Eigenschaften aus. Im dazugehörigen Einheitensystem entspricht jeder Dimension eine kohärente Einheit. Diese dient zum Ausdruck der Eigenschaften aller Größen der zugehörigen Dimension. Den Dimensionen von Basisgrößen entsprechen also die Basiseinheiten. Da es für jede Dimension eine zugehörige kohärente Einheit gibt, könnte man eine Dimension als Einheitenart oder -klasse betrachten. (de)
- En physique, la dimension d'une grandeur physique est une caractéristique qui la relie aux grandeurs de base du système de grandeurs choisi. Dans un système de grandeurs donné, une grandeur physique peut être mesurée à l'aide de différentes unités, mais sa dimension est unique. Certaines grandeurs sont de dimension 1 (également appelées « sans dimension » ou « adimensionnelles »), comme l'indice de réfraction d'un matériau, l'indice adiabatique d'un gaz ou la constante de structure fine. La manipulation des dimensions au moyen de l'analyse dimensionnelle permet de contrôler la cohérence des formules physiques (principe d'homogénéité). Elle permet aussi, notamment en dynamique des fluides, de rassembler les différentes grandeurs influençant un système physique en un petit nombre de nombres sans dimension qui caractérisent fondamentalement son comportement. (fr)
- De dimensie van een natuurkundige grootheid is een combinatie in de vorm van producten en machten van de dimensies van basisgrootheden, zoals die volgt uit het verband tussen de grootheid en de basisgrootheden. Basisgrootheden zijn onder andere massa, lengte en tijd, en hun dimensies hebben dezelfde benaming. Dimensieanalyse is een manier om de uitkomst van afleidingen en berekeningen met wetenschappelijke formules te controleren. (nl)
- Wymiar wielkości fizycznej – wyrażenie danej wielkości za pomocą wielkości podstawowych danego układu wielkości fizycznych, w postaci iloczynu wielkości podstawowych w odpowiednich potęgach (wzorem wymiarowym, zbudowanym w oparciu o wzór definicyjny tej wielkości fizycznej). Np. w układzie wielkości fizycznych długość – masa – czas (LMT), wymiarem siły jest: Symbole wielkości fizycznych piszemy pismem pochyłym (kursywą), a symbole wielkości podstawowych we wzorze wymiarowym (ale nie w definicyjnym), pismem prostym (antykwą) lub kursywą (spotyka się obie pisownie). Wielkości podstawowe we wzorze wymiarowym oznaczamy wielkimi literami (np. długość to L lub a nie jak w wielu wzorach definicyjnych). We wzorze wymiarowym symbol wielkości „wymiarowanej” (ale nie symbole wielkości podstawowych) zapisujemy w nawiasie kwadratowym.Wykładniki potęgowe we wzorze wymiarowym nazywamy wykładnikami wymiarowymi. Wielkością podstawową, w danym układzie wielkości fizycznych, nazywamy wielkość fizyczną, która jest umownie przyjęta, jako niezależna od pozostałych wielkości układu. Wielkością pochodną nazywamy wielkość fizyczną, która w danym układzie wielkości jest funkcją wielkości podstawowych. Jest sprawą dyskusyjną, czy przyjmowanie pewnych wielkości fizycznych za podstawowe, jest wyłącznie kwestią umowną, czy odzwierciedla pewną rzeczywistość fizyczną, a jeśli tak, to ile jest tych wielkości. Obowiązujący obecnie, w większości krajów świata, układ jednostek miar SI jest oparty na układzie wielkości długość – masa – czas, uzupełniony o temperaturę, natężenie prądu elektrycznego, światłość i ilość (liczność) materii, którym odpowiadają jednostki podstawowe: metr, kilogram, sekunda, kelwin, amper, kandela i mol. Jednak, o ile pozycja temperatury, jako wielkości podstawowej, nie jest kwestionowana nawet w układzie jednostek naturalnych Plancka (mimo że temperaturę można interpretować, jako wyrażającą średnią energię kinetyczną cząstek), to natężenie prądu elektrycznego zostało przyjęte, jako wielkość podstawowa, jedynie ze względu na łatwość odtworzenia wzorca (naturalną wielkością podstawową dla elektryczności jest ładunek elektryczny), a światłość stała się wielkością podstawową, jedynie aby zobiektywizować subiektywny odbiór pewnego zakresu fal elektromagnetycznych przez ludzki wzrok (obiektywną wielkością odpowiadającą światłości jest gęstość kątowa strumienia energii mierzona w watach na steradian, co znalazło wyraz w obecnej definicji kandeli). Obowiązująca obecnie definicja metra, wyrażająca go w powiązaniu z sekundą, choć nie kwestionuje pozycji długości jako wielkości podstawowej, to wydaje się podkreślać jej związek z czasem, wynikający ze szczególnej teorii względności (czasoprzestrzeń). Wymiar jednostki miary – wyrażenie danej jednostki miary za pomocą podstawowych jednostek miar danego układu jednostek miar (tj. głównych jednostek miar wielkości podstawowych układu wielkości, na którym jest oparty układ jednostek), w postaci iloczynu jednostek podstawowych w odpowiednich potęgach (wzorem wymiarowym, zbudowanym w oparciu o wzór wymiarowy wielkości fizycznej). Np. w, opartym na układzie LMT, układzie jednostek miar SI, wymiarem niutona jest: a, w opartym na tym samym układzie, układzie jednostek miar CGS, wymiarem dyny jest: Symbole jednostek miar piszemy pismem prostym (antykwą). We wzorze wymiarowym symbol jednostki miary „wymiarowanej” (ale nie symbole jednostek podstawowych) zapisujemy w nawiasie kwadratowym. Przykład: Ustalić wymiar mocy i wymiar jednostki głównej mocy w układach jednostek miar SI, CGS, MKGS.1) Ustalamy wzór definicyjny (wielkościowy), niezależny od układu wielkości fizycznych, i od układu jednostek miar:2) Ustalamy wzór wymiarowy (wymiar mocy) w układzie długość – masa – czas (niezależny od układu jednostek miar):3) Ustalamy wymiar jednostki miary mocy w układzie SI, opartym na układzie długość – masa – czas:4) Ustalamy wymiar jednostki miary mocy w układzie CGS, również opartym na układzie długość – masa – czas:5) Ustalamy wzór wymiarowy (wymiar mocy) w układzie długość – siła – czas (niezależny od układu jednostek miar):6) Ustalamy wymiar jednostki miary mocy w układzie MKGS, opartym na układzie długość – siła – czas: Niekiedy różne jednostki miar, różnych (niejednorodnych) wielkości fizycznych mają ten sam wymiar, np. jednostka energii dżul 1 J = N · m = kg · m/s² · m = kg · m² · s−2 i jednostka momentu siły niutonometr 1 Nm = kg · m² · s−2. Takie jednostki miar nazywamy homologicznymi. (pl)
- Розмі́рність фізи́чної величини́ — вираз, що відображає зв'язок фізичної величини з основними величинами відповідної системи величин. Таким чином, поняття розмірності має зміст за зазначення системи величин, в якій вона розглядається. Розмірність — це одночлен, складений з добутку узагальнених символів основних величин з різними (цілими або дробовими, додатними чи від'ємними) показниками степенів, які називаються показниками розмірності. Розмірність величини позначається як . Cимволами, якими зображають розмірності основних величин, є великі букви латинської абетки. Так, наприклад, в Міжнародній системі величин (ISQ) розмірність довжини як основної величини . Швидкість є похідною величиною. Вона пов’язана з основним рівнянням зв’язку , де - час. Тоді . Однорідні фізичні величини в одній системі мають однакову розмірність, проте однакові розмірності не є свідченням однорідності величин. Термін «розмірність» може стосуватись також одиниці вимірювання фізичної величини. Часто абстрагуються від конкретних одиниць вимірювання і описують розмірності в термінах основних фізичних величин, таких, наприклад, як довжина, маса та час, які позначають символами L M і T, відповідно. Розмірність записують як добуток цих символів, кожен з яких піднесено до раціонального степеня. Наприклад, розмірність швидкості — відстань, розділена на час (LT −1), а розмірність сили — маса, помножена на відстань і поділена на час в квадраті (MLT −2). В механіці розмірність будь-якої величини може бути виражена через відстань (яку фізики часто називають «довжиною»), масу і час. Електричні та магнітні величини також можуть бути виражені через ці три розмірності з використанням, наприклад, закону Кулона. Однак при використанні SI іноді буває зручніше ввести розмірність такої основної фізичної величини, як електричний струм (I). Деякі з фізичних величин є безрозмірнісними, тобто є величинами з розмірністю одиниця, в будь-якій системі одиниць величин, наприклад, стала тонкої структури в квантовій фізиці чи числа Маха, числа Рейнольдса, числа Струхала та інші в механіці суцільних середовищ. Позаяк в різних системах фізичних величин за основні можуть бути вибрані різні набори величин, розмірність однієї і тієї ж фізичної величини в різних системах може бути різною. (uk)
- Разме́рность физической величины — выражение, показывающее связь этой величины с основными величинами данной системы физических величин; записывается в виде произведения степеней сомножителей, соответствующих основным величинам, в котором численные коэффициенты опущены. Говоря о размерности, следует различать понятия система физических величин и система единиц. (ru)
|
![[RDF Data]](/fct/images/sw-rdf-blue.png)
![[cxml]](/fct/images/cxml_doc.png)
![[csv]](/fct/images/csv_doc.png)
![[text]](/fct/images/ntriples_doc.png)
![[turtle]](/fct/images/n3turtle_doc.png)
![[ld+json]](/fct/images/jsonld_doc.png)
![[rdf+json]](/fct/images/json_doc.png)
![[rdf+xml]](/fct/images/xml_doc.png)
![[atom+xml]](/fct/images/atom_doc.png)
![[html]](/fct/images/html_doc.png)