| rdfs:comment
| - До́ля (др.-рус. устръча; сербохорв. срећа) — в славянской мифологии олицетворение счастливой судьбы, удачи. Считалось, что она была даром богов, силой, данной ими человеку для преодоления жизненных трудностей. Установление доли происходило в момент рождения и она сопровождала человека до смерти, в значительной степени влияя на его жизнь и личность. Доля даётся человеку прежде всего матерью, обусловлена родом, предками и определяется рожаницами. Синонимы — участь, судьба в разных значениях. (ru)
- Dolja é considerada a Deusa do destino na mitologia eslava. (pt)
- Předkřesťanští Slované věřili v existenci duchů kteří bdí nad lidským osudem a můžou jej ovlivnit. Mezi takové bytosti lze zařadit především Roda, zmiňovaného již v raných v ruských pramenech, chápaného některými badateli jako démon osudu. S ním jsou zmiňovány i Rožanice, ženské bytosti, v lidové kultuře a pozdějších pramenech kdy už není Rod zmiňován, chápány jako dárkyně osudu. I mimo Rusko jsou známy podobné bytosti, například české sudičky, které jsou obdobou řeckých Moir a severských Norn. Dále se v lidové kultuře, sporadicky i v raných písemných pramenech, objevovali personifikace šťastného či nešťastného osudu, personifikovaný Osud, nemoci i Smrt. (cs)
- Dola – w mitologii słowiańskiej personifikacja losu i przeznaczenia, duch opiekuńczy sprawujący pieczę nad domem, dobytkiem i potomstwem, zapewniający szczęście i powodzenie. Była darem bogów, siłą daną przez nich człowiekowi do pokonywania trudności życiowych. Zawiązanie doli następowało w chwili narodzin i towarzyszyła ona człowiekowi aż do śmierci, w znacznym stopniu determinując jego życie i osobowość. Każdy miał swoją indywidualną dolę, chociaż można było dziedziczyć ją po ojcu (przy czym jednak rodzeni bracia mieli różne dole). (pl)
- До́ля (дав.-рус. устръча; сербохорв. срећа, рос. судьба) — участь, доля у різних значеннях; у слов'янській міфології цей термін уособлював щасливий життєвий шлях, вдачу. Вважалося, що Доля була даром богів, силою, даною ними людині для подолання життєвих труднощів. Доля з'являлася у момент народження і супроводжувала людину до смерті, у великій мірі впливаючи на її життя та особистість. Доля дається людині передусім матір'ю, обумовлена родом, предками і визначається рожаницями. (uk)
|
| has abstract
| - Předkřesťanští Slované věřili v existenci duchů kteří bdí nad lidským osudem a můžou jej ovlivnit. Mezi takové bytosti lze zařadit především Roda, zmiňovaného již v raných v ruských pramenech, chápaného některými badateli jako démon osudu. S ním jsou zmiňovány i Rožanice, ženské bytosti, v lidové kultuře a pozdějších pramenech kdy už není Rod zmiňován, chápány jako dárkyně osudu. I mimo Rusko jsou známy podobné bytosti, například české sudičky, které jsou obdobou řeckých Moir a severských Norn. Dále se v lidové kultuře, sporadicky i v raných písemných pramenech, objevovali personifikace šťastného či nešťastného osudu, personifikovaný Osud, nemoci i Smrt. V ruské lidové kultuře je známa Dolja, personifikovaný osud, zajišťující štěstí v životě. Je např. zmíněna v nápisu na skále v pohádce Mrazík. Jejími dárci je především rožanice, tedy matka a rod tedy předci, v žalozpěvech děti často naříkají že od matky Dolju nedostali.) Je popisována jako bílá žena v chatrném oděvu se schopností se proměnit v různé podoby. Bydlí za pecí nebo pod košem ve světnici a stará se o svého člověka od narození do smrti, dívky ji prosí aby je doprovodila do nového příbytku. Dolja pomáhá s dětmi, hospodářstvím i zdravím. Dolje je podobná srbská Sreća, zmiňovaná již v 10. století,, zobrazována jako krásná dívka předoucí zlatou nit, která také zajišťuje šťastný osud. Na Rusi byla známa i Dolja negativní, nazývaná Nedolja či Licho, která naopak nic nedělá, přináší smůlu a všechny pokusy zbavit se jí jsou marné. Slovo licho souvisí s ruským лишний lišnij „zbytečný, přebytečný“, polským lichy „nekvalitní“ a českým lichý. Objevuje se v různých příslovích jako je ruské „Nebuďte licho, když je ticho.“ nebo polské „Ticho! Licho nespí.“. Dále se objevuje v pohádkách kde se hrdina snaží svého špatného osudu zbavit, často jej však licho přelstí. Podobají se mu další pozdní zosobnění špatného osudu jako Hoře, Bída nebo Nouze. Tyto bytosti se často objevují jako hudená dívka či jednooká žena. V Srbsku se objevuje v podobě šedé stařeny s krhavýma očima, zvané Nesreća. Ukrajinci znají bytost zvanou zlydni „zlé dny“, která se však neváže k člověku, ale k místu. Věřilo se také v personifikovaný osud, v Rusku v podobě stařeny zvané sudba, která jej rozděluje podle toho zda žije v bohatství či chudobě. V Srbsku je její obdobou stařec zvaný sud či usud, který ve svém paláci rozsypává zlato nebo střepy a podle toho se rodí boháči či chudáci. S démony osudu lze spojit i personifikace nemocí a smrti. Jedná se o zosobnění moru: ruskou čumu, polskou dżumu a jihoslovanskou kugu nebo také horečky pristrit, lichoradka a neštovic ospa matuška. Smrt měla podobu bíle oděné dívky či ženy v jejímž podzemním sídle hořely svíčky vyměřujícím lidské životy. Zjevovala se především na křižovatkách a u postelí nemocných, pokud stála u hlavy zvěstovalo to úmrtí, pokud u nohou tak uzdravení. Na rozdíl od démonů špatného osudu a nemocí šla oklamat jen na krátkou dobu. (cs)
- Dola – w mitologii słowiańskiej personifikacja losu i przeznaczenia, duch opiekuńczy sprawujący pieczę nad domem, dobytkiem i potomstwem, zapewniający szczęście i powodzenie. Była darem bogów, siłą daną przez nich człowiekowi do pokonywania trudności życiowych. Zawiązanie doli następowało w chwili narodzin i towarzyszyła ona człowiekowi aż do śmierci, w znacznym stopniu determinując jego życie i osobowość. Każdy miał swoją indywidualną dolę, chociaż można było dziedziczyć ją po ojcu (przy czym jednak rodzeni bracia mieli różne dole). Dola była niewidoczna, czasem mogła się jednak objawić pod postacią kobiety lub mężczyzny, a także psa, kota lub myszy. Życzliwość Doli zapewniała powodzenie w życiu. Mogła nawet czuwać nad człowiekiem niedbałym i rozrzutnym, a z drugiej strony rujnować człowieka ostrożnego i zapobiegliwego. Przypuszczalnie obok Doli występował także jej negatywny wariant (pojęcie niedoli). Przychylność Doli (odwrócenie jej kierunku w przypadku niedoli) można było zapewnić sobie ofiarną wieczerzą. (pl)
- До́ля (др.-рус. устръча; сербохорв. срећа) — в славянской мифологии олицетворение счастливой судьбы, удачи. Считалось, что она была даром богов, силой, данной ими человеку для преодоления жизненных трудностей. Установление доли происходило в момент рождения и она сопровождала человека до смерти, в значительной степени влияя на его жизнь и личность. Доля даётся человеку прежде всего матерью, обусловлена родом, предками и определяется рожаницами. Синонимы — участь, судьба в разных значениях. (ru)
- Dolja é considerada a Deusa do destino na mitologia eslava. (pt)
- До́ля (дав.-рус. устръча; сербохорв. срећа, рос. судьба) — участь, доля у різних значеннях; у слов'янській міфології цей термін уособлював щасливий життєвий шлях, вдачу. Вважалося, що Доля була даром богів, силою, даною ними людині для подолання життєвих труднощів. Доля з'являлася у момент народження і супроводжувала людину до смерті, у великій мірі впливаючи на її життя та особистість. Доля дається людині передусім матір'ю, обумовлена родом, предками і визначається рожаницями. Спочатку саме слово "бог" мало значення «доля. У слов'янських міфологічних та фольклорних текстах поряд з доброю Долею як персоніфікацією щастя виступають ще зла (нещасна, лиха) доля, недоля, лихо, судома, нещастя, біда, нужда, злидні - як втілення поганої долі. Повір'я про Долю пов'язані передусім з осмисленням індивідуальної (особистої, власної) долі як участі (ср. рус. участь), певних переваг, благ, щастя (ср. рус. частина), котрим згори наділяється людина при народженні і котре кожному наче видається з спільного, належного всьому соціуму, обсягу щастя. Інше персоніфіковане втілення щастя — зустріч (дав.-рус. устръча ), протиставлення нещастю - невстрече (серб. Срећа Срећа і Несрећа у сербській народний поезії)[1]. Зустріч уявляли у вигляді красивої дівчини-ткалі, котра плете золоту нитку людської долі. Вона допомагає людям у сільськогосподарських справах та по господарству, а також у вдалих розвагах. Антитезою є Незустріч - Несреча — сива стара бабця з сумним втомленим поглядом. Несреча теж ткаля, але пряде вона занадто тонку нитку долі, яка часто рветься. (uk)
|
![[RDF Data]](/fct/images/sw-rdf-blue.png)
![[cxml]](/fct/images/cxml_doc.png)
![[csv]](/fct/images/csv_doc.png)
![[text]](/fct/images/ntriples_doc.png)
![[turtle]](/fct/images/n3turtle_doc.png)
![[ld+json]](/fct/images/jsonld_doc.png)
![[rdf+json]](/fct/images/json_doc.png)
![[rdf+xml]](/fct/images/xml_doc.png)
![[atom+xml]](/fct/images/atom_doc.png)
![[html]](/fct/images/html_doc.png)