| rdfs:comment
| - Empiriokriticismus je filosofický směr. Hlavními představiteli byl Ernst Mach a Richard Avenario. Navrhovali, že vše co nelze empiricky (vědecky) ověřit, jako například metafyzika, je nutné z vědy odstranit. Machismus navazuje na Auguste Comteho a lze ho označit za druhou fázi Pozitivismu. (cs)
- La termino empiriokritikismo indikas filozofian pensfluon kiu celas fondi la filozofion kiel sciencon aŭ bazitan sur la sensa sperto (empiriismo), ekskluzivante do ĉiun referaĵon al Metafiziko (kritikismo). Malsame ol pozitivismo, empiriokritikismo rekonas la limojn de la scienca scio, sed intencas ĝin bazi ekskluzive sur sencaj datenoj tiel ke se ankaŭ la sciencaj konceptoj ne kaptas la lastan esencon de la realo tamen ili utilas por ĝia interpreto ("ekonomia" teorio de scienco). (eo)
- 경험비판론(經驗批判論, Empiriokritizismus)은 경험에서 모든 사변적(思辨的) 요소를 제거하여 뒤에 남는 순수 경험을 '경험의 요소'또는 '세계의 요소'로 생각하여 이러한 복합체를 세계로서 이해하려는 철학 이론이다. 아베나리우스나 마흐가 주장했다. 순수경험은 주관과 객관, 의식과 존재의 어느 쪽에도 치중하지 않는 중립적인 것으로 관념론과 유물론의 대립도 이 이론에 의해 통일된다고 생각했다. (ko)
- Il termine empiriocriticismo indica una corrente di pensiero filosofica che intende fondare la filosofia come una scienza, ovvero basata sull'esperienza sensibile (empirismo), escludendo quindi ogni riferimento alla metafisica (criticismo). A differenza del positivismo, l'empiriocriticismo riconosce i limiti della conoscenza scientifica, ma vuole basarla esclusivamente sui dati sensibili, di modo che, se anche i concetti scientifici non colgono l'essenza ultima della realtà, sono tuttavia utili nella sua interpretazione (teoria "economica" della scienza). (it)
- Empiriokriticism är en positivistisk filosofisk riktning som hävdar att den rena sinneserfarenheten är grunden till all kunskap om verkligheten. Således avvisas såväl vad man betecknar som "metafysiska spekulationer" som vetenskapliga försök att härleda en bakomliggande orsak. Richard Avenarius anses vara empiriokriticismens grundare, och Ernst Mach hör till dess främsta företrädare. Lenin riktade häftig kritik mot empiriokriticismen i sin skrift Materialismen och empiriokriticismen (1909, svensk översättning 1942 i Filosofiska arbeten). (sv)
- L'empiriocriticisme és una doctrina filosòfica i epistemològica fundada pel filòsof Richard Avenarius, i comunament assignada al físic Ernst Mach, que fou represa en la vigília de la revolució bolxevic per una sèrie de pensadors russos, especialment marxistes.Parteix d'una crítica a l'experiència (d'aquí l'expressió composta « empirio-criticisme ») destinada a eliminar representacions imaginàries i supòsits arbitraris, ara relegades al costat de la metafísica de la religió o la ideologia. Es presenta com una alternativa filosòfica al conflicte secular que oposa idealisme i materialisme. (ca)
- Empiriokritizismus oder auch Machismus ist eine Philosophie der „kritischen Erfahrung“. Der Empiriokritizismus ist ein erkenntnistheoretischer Ansatz, der Schlüsse über den Erfahrungshorizont hinaus in die Realität als metaphysisch (hier verstanden als „übersinnlich“) ablehnt. (de)
- El empiriocriticismo (o empirocriticismo) es una de las corrientes del positivismo filosófico. Fue creada por Richard Avenarius y continuada por Ernst Mach. Según la RAE, el empirocriticismo se define como "tendencia filosófica del siglo XIX que se centra en el análisis crítico de la sola experiencia prescindiendo de cualquier consideración metafísica". Pretende llegar a una filosofía absolutamente científica mediante una epistemología que considera como ley fundamental del conocimiento la «economía del pensar», para hallar un concepto de «experiencia pura» limpio de todas las adherencias que se van encontrando en el dato empírico constituidas por hechos de orden físico y psíquico, uniendo en un monismo indistinto la experiencia interna y la externa. (es)
- L'empiriocriticisme est une doctrine philosophique et épistémologique fondée par le philosophe Richard Avenarius dans les années 1880, et couramment attribuée au physicien Ernst Mach, qui a été reprise à la veille de la révolution bolchevique par un certain nombre de penseurs russes, notamment marxistes. Elle part d'une critique de l'expérience (d'où l'expression composée « empirio-criticisme ») destinée à en éliminer les représentations imaginaires et les hypothèses arbitraires, désormais reléguées du côté de la métaphysique, de la religion ou de l'idéologie. Elle se présente comme une alternative philosophique au conflit séculaire opposant idéalisme et matérialisme. (fr)
- Empiriokrytycyzm, drugi pozytywizm – pozytywistyczny nurt filozoficzny z przełomu XIX i XX wieku. Jego najważniejszymi przedstawicielami byli Ernst Mach i Richard Avenarius, od którego empiriokrytycyzm otrzymał swą nazwę. Główną tezą programu empiriokrytycyzmu było podanie jasnych kryteriów rozróżnienia wiedzy naukowej i nienaukowej i odrzucenie jako nienaukowych wszelkich rozważań metafizycznych, tj. nie opartych na doświadczeniu. Empiriokrytycyzm usiłował znieść przeciwstawności idealizmu i materializmu wysuwając teorię o psychologicznej naturze wrażeń (tzw. teorię czystego doświadczenia), do których sprowadzał całą rzeczywistość (stanowiącą sumę elementów naturalnych, tj. danych zmysłowych). Według empiriokrytycyzmu rzeczywistość jest tylko jedna, mieszcząca w sobie treść naszych wrażeń (pl)
- Емпіріокритици́зм, або Другий позитивізм — напрям у філософії кінця 19 століття, етап розвитку позитивізму. Ця філософська течія в найбільшій мірі заперечувала об'єктивне існування матеріального світу окремо від свідомості й поєднання відчуттів. У модифікованому вигляді ця течія розвинулася до третього позитивізму і постпозитивізму, що лежить в основі сучасної філософії науки. (uk)
- Эмпириокритици́зм, (др.-греч. ἐμπειρία — опыт и критика, «критика опыта» или «критика с позиций опыта»; также известен как «Второй позитивизм») — философское направление, родоначальником которого является Рихард Авенариус: отправным пунктом теории познания Авенариуса является не мышление или субъект, не материя или объект, а в том виде, в котором он непосредственно познаётся людьми. (ru)
|
| has abstract
| - L'empiriocriticisme és una doctrina filosòfica i epistemològica fundada pel filòsof Richard Avenarius, i comunament assignada al físic Ernst Mach, que fou represa en la vigília de la revolució bolxevic per una sèrie de pensadors russos, especialment marxistes.Parteix d'una crítica a l'experiència (d'aquí l'expressió composta « empirio-criticisme ») destinada a eliminar representacions imaginàries i supòsits arbitraris, ara relegades al costat de la metafísica de la religió o la ideologia. Es presenta com una alternativa filosòfica al conflicte secular que oposa idealisme i materialisme. L'empirocriticisme intenta abolir qualsevol separació entre la dimensió psicològica de l'existència i la seva dimensió física, en establir la seva unitat sobre principis comuns. Implica la possibilitat de reduir tots els enunciats científics a enunciats referits a sensacions i tots els objectes físics a «complexos de sensacions», de manera que ja no hem de distingir entre el «subjectiu» i l' «objectiu», entre l' « interior » i l' « exterior », ni plantejar el problema metafísic considerat superflu de la font externa de sensacions. (ca)
- Empiriokriticismus je filosofický směr. Hlavními představiteli byl Ernst Mach a Richard Avenario. Navrhovali, že vše co nelze empiricky (vědecky) ověřit, jako například metafyzika, je nutné z vědy odstranit. Machismus navazuje na Auguste Comteho a lze ho označit za druhou fázi Pozitivismu. (cs)
- Empiriokritizismus oder auch Machismus ist eine Philosophie der „kritischen Erfahrung“. Der Empiriokritizismus ist ein erkenntnistheoretischer Ansatz, der Schlüsse über den Erfahrungshorizont hinaus in die Realität als metaphysisch (hier verstanden als „übersinnlich“) ablehnt. Erfahrungen (Sinneswahrnehmungen, Messwerte, Erlebnisse, Anschauungen, Befunde) gelten darin als die alleinigen Gegenstände, von denen ausgehend sich Wissenschaft befassen soll. Basierend auf Überlegungen über die Natur der Empfindungen, die nicht als Information, sondern physisch und psychisch konstituiert gedacht wurde, resultierte ein Konzept der „Einheit von Ich und Welt“ (Sein und Bewusstsein), weshalb die Untersuchung von Erfahrungstatsachen und ihrer Beziehungen zu einem „natürlichen Weltbild“ als Resultat der Erkenntnis führen sollte.Diese den Empirismus radikalisierende Denkweise wird auch als „subjektivistischer Positivismus“ bezeichnet. Als Begründer dieser Richtung gilt Richard Avenarius. Sowohl seine Schriften Philosophie als Denken der Welt gemäß dem Prinzip des kleinsten Kraftmaßes (1877) und Kritik der reinen Erfahrung (1890), als auch Ernst Machs Die Analyse der Empfindungen (1886) fanden um 1900 weite Verbreitung, vor allem unter Naturwissenschaftlern, aber auch unter Schriftstellern und Dichtern. Weitere Vertreter waren Gomperz, Ziehen, Petzoldt, Bogdanow, Basarow, Carstanjen, Adler und Walentinow. Im positiv kritischen Dialog stand auch Wilhelm Wundt. Nachdem der Empiriokritizismus auch unter Marxisten, z. B. Anatoli Lunatscharski, Anhänger gefunden hatte, kritisierte Lenin diese Richtung sehr heftig mit der Streitschrift Materialismus und Empiriokritizismus (1908) und warf ihr darin u. a. einen Rückfall in den frühen Idealismus bis zu Berkeley vor.Weitere Kritik stammte u. a. von Husserl und Hönigswald. (de)
- La termino empiriokritikismo indikas filozofian pensfluon kiu celas fondi la filozofion kiel sciencon aŭ bazitan sur la sensa sperto (empiriismo), ekskluzivante do ĉiun referaĵon al Metafiziko (kritikismo). Malsame ol pozitivismo, empiriokritikismo rekonas la limojn de la scienca scio, sed intencas ĝin bazi ekskluzive sur sencaj datenoj tiel ke se ankaŭ la sciencaj konceptoj ne kaptas la lastan esencon de la realo tamen ili utilas por ĝia interpreto ("ekonomia" teorio de scienco). (eo)
- El empiriocriticismo (o empirocriticismo) es una de las corrientes del positivismo filosófico. Fue creada por Richard Avenarius y continuada por Ernst Mach. Según la RAE, el empirocriticismo se define como "tendencia filosófica del siglo XIX que se centra en el análisis crítico de la sola experiencia prescindiendo de cualquier consideración metafísica". Pretende llegar a una filosofía absolutamente científica mediante una epistemología que considera como ley fundamental del conocimiento la «economía del pensar», para hallar un concepto de «experiencia pura» limpio de todas las adherencias que se van encontrando en el dato empírico constituidas por hechos de orden físico y psíquico, uniendo en un monismo indistinto la experiencia interna y la externa. Lenin criticó esta doctrina como idealista en su obra Materialismo y empiriocriticismo (1909). Al hacerlo, criticaba también a Aleksándr Bogdánov, figura muy importante entre los bolcheviques. Bogdánov había publicado una obra sobre lo que llamaba "Empiriomonismo", donde trató de mezclar el marxismo con la filosofía de Ernst Mach, Wilhelm Ostwald, y Richard Avenarius.
* Datos: Q2733908 (es)
- L'empiriocriticisme est une doctrine philosophique et épistémologique fondée par le philosophe Richard Avenarius dans les années 1880, et couramment attribuée au physicien Ernst Mach, qui a été reprise à la veille de la révolution bolchevique par un certain nombre de penseurs russes, notamment marxistes. Elle part d'une critique de l'expérience (d'où l'expression composée « empirio-criticisme ») destinée à en éliminer les représentations imaginaires et les hypothèses arbitraires, désormais reléguées du côté de la métaphysique, de la religion ou de l'idéologie. Elle se présente comme une alternative philosophique au conflit séculaire opposant idéalisme et matérialisme. L'empiriocriticisme tente d'abolir toute séparation entre la dimension psychologique de l'existence et sa dimension physique, en établissant leur unité sur des principes communs. Il implique la possibilité de réduire tous les énoncés scientifiques à des énoncés référant aux sensations, et tous les objets physiques à des « complexes de sensations », de sorte qu'on n'ait plus à distinguer entre le « subjectif » et l' « objectif », entre l' « intérieur » et l' « extérieur », ni à poser le problème métaphysique jugé superflu de la source extérieure des sensations. (fr)
- 경험비판론(經驗批判論, Empiriokritizismus)은 경험에서 모든 사변적(思辨的) 요소를 제거하여 뒤에 남는 순수 경험을 '경험의 요소'또는 '세계의 요소'로 생각하여 이러한 복합체를 세계로서 이해하려는 철학 이론이다. 아베나리우스나 마흐가 주장했다. 순수경험은 주관과 객관, 의식과 존재의 어느 쪽에도 치중하지 않는 중립적인 것으로 관념론과 유물론의 대립도 이 이론에 의해 통일된다고 생각했다. (ko)
- Empiriokrytycyzm, drugi pozytywizm – pozytywistyczny nurt filozoficzny z przełomu XIX i XX wieku. Jego najważniejszymi przedstawicielami byli Ernst Mach i Richard Avenarius, od którego empiriokrytycyzm otrzymał swą nazwę. Główną tezą programu empiriokrytycyzmu było podanie jasnych kryteriów rozróżnienia wiedzy naukowej i nienaukowej i odrzucenie jako nienaukowych wszelkich rozważań metafizycznych, tj. nie opartych na doświadczeniu. Empiriokrytycyzm usiłował znieść przeciwstawności idealizmu i materializmu wysuwając teorię o psychologicznej naturze wrażeń (tzw. teorię czystego doświadczenia), do których sprowadzał całą rzeczywistość (stanowiącą sumę elementów naturalnych, tj. danych zmysłowych). Według empiriokrytycyzmu rzeczywistość jest tylko jedna, mieszcząca w sobie treść naszych wrażeń. "Czyste doświadczenie" nie jest rozdwojone i wszelkie doznania wrażeniowe są w sobie jedne i niezależne od czynników zewnętrznych ani wewnętrznych; wyklucza wszelkie dodatki lub wkłady subiektywno-indywidualne. Włodzimierz Lenin poddał krytyce filozofię empiriokrytycyzmu w swej książce Materializm a empiriokrytycyzm, gdzie twierdził, że powoływanie się machistów na „czyste doświadczenie” bynajmniej nie czyni ich filozofii filozofią naukową i broni faktycznie punktu widzenia idealizmu subiektywnego. Lenin potępił jako szarlataństwo filozoficzne ich próbę wzniesienia się ponad materializm i idealizm za pomocą słówek „elementy neutralne”. Kontynuatorami tego kierunku filozoficznego byli pozytywiści logiczni. (pl)
- Il termine empiriocriticismo indica una corrente di pensiero filosofica che intende fondare la filosofia come una scienza, ovvero basata sull'esperienza sensibile (empirismo), escludendo quindi ogni riferimento alla metafisica (criticismo). A differenza del positivismo, l'empiriocriticismo riconosce i limiti della conoscenza scientifica, ma vuole basarla esclusivamente sui dati sensibili, di modo che, se anche i concetti scientifici non colgono l'essenza ultima della realtà, sono tuttavia utili nella sua interpretazione (teoria "economica" della scienza). (it)
- Empiriokriticism är en positivistisk filosofisk riktning som hävdar att den rena sinneserfarenheten är grunden till all kunskap om verkligheten. Således avvisas såväl vad man betecknar som "metafysiska spekulationer" som vetenskapliga försök att härleda en bakomliggande orsak. Richard Avenarius anses vara empiriokriticismens grundare, och Ernst Mach hör till dess främsta företrädare. Lenin riktade häftig kritik mot empiriokriticismen i sin skrift Materialismen och empiriokriticismen (1909, svensk översättning 1942 i Filosofiska arbeten). (sv)
- Эмпириокритици́зм, (др.-греч. ἐμπειρία — опыт и критика, «критика опыта» или «критика с позиций опыта»; также известен как «Второй позитивизм») — философское направление, родоначальником которого является Рихард Авенариус: отправным пунктом теории познания Авенариуса является не мышление или субъект, не материя или объект, а в том виде, в котором он непосредственно познаётся людьми. Непосредственные данные, полученные индивидуумом через опыт, эмпириокритицизм принимает как то, что признается неоспоримым всем человечеством, составляет «естественное» понятие о мире и выражается в следующем постулате: «Всякий человеческий индивидуум первоначально преднаходит в отношении к себе окружающее с многоразличными составными частями, другие человеческие индивидуумы с разнообразными высказываниями и высказываемое в какой-либо зависимости от окружающего». Исходя лишь из этого постулата, эмпириокритицизм исследует методически отношение между данным индивидуумом, средой и другими индивидуумами (и их «высказываниями»). В России идеи эмпириокритицизма стали предметом острой дискуссии. То обстоятельство, что в ней активное участие принял В. И. Ленин, а его книга «Материализм и эмпириокритицизм» была превращена после Октябрьской революции в канонический образец марксистской философии, обусловило распространение в СССР предвзятого представления об этом философском течении. (ru)
- Емпіріокритици́зм, або Другий позитивізм — напрям у філософії кінця 19 століття, етап розвитку позитивізму. Ця філософська течія в найбільшій мірі заперечувала об'єктивне існування матеріального світу окремо від свідомості й поєднання відчуттів. У модифікованому вигляді ця течія розвинулася до третього позитивізму і постпозитивізму, що лежить в основі сучасної філософії науки. Емпіріокритицизм — філософський напрямок, який започаткував Ріхард Авенаріус (1843—1896). Він являє собою спробу дати загальну теорію досвіду, без будь-яких гносеологічних передумов. Емпіріокритицизм не приймає за відправний пункт ні мислення, чи суб'єкт, ні матерію або об'єкт, але досвід, в тому вигляді, в якому він безпосередньо пізнається людьми; від цієї данності відправляються мислителі всіх можливих напрямків; до яких би висновків не приходив в кінці дослідження ідеаліст або скептик з питання, наприклад, про реальність зовнішнього світу, він принаймні виходить у своїх міркуваннях від тих же безпосередніх даних досвіду, як і матеріаліст і навіть не філософ, наприклад, простолюдин. (uk)
|
![[RDF Data]](/fct/images/sw-rdf-blue.png)
![[cxml]](/fct/images/cxml_doc.png)
![[csv]](/fct/images/csv_doc.png)
![[text]](/fct/images/ntriples_doc.png)
![[turtle]](/fct/images/n3turtle_doc.png)
![[ld+json]](/fct/images/jsonld_doc.png)
![[rdf+json]](/fct/images/json_doc.png)
![[rdf+xml]](/fct/images/xml_doc.png)
![[atom+xml]](/fct/images/atom_doc.png)
![[html]](/fct/images/html_doc.png)